آمار اسقاط خودروهای فرسوده در سال ۱۴۰۴ | نیمی از ناوگان کشور هنوز نیازمند نوسازی است
چند خودرو از ابتدای سال ۱۴۰۴ اسقاط شدهاند؟
بر اساس تازهترین گزارش رسمی، از ابتدای سال ۱۴۰۴ تا دهم آبانماه، در مجموع ۱۲۹ هزار و ۹۴ دستگاه خودرو و وسیله نقلیه فرسوده از چرخه تردد کشور خارج شدهاند. بیشترین میزان اسقاط مربوط به اردیبهشتماه با بیش از ۲۷ هزار دستگاه بوده و کمترین میزان در تیرماه ثبت شده است.
روند کلی نشان میدهد میانگین ماهانه اسقاط حدود ۱۸ هزار خودرو است؛ رقمی که در مقایسه با هدف نوسازی ملی، همچنان پایین بهنظر میرسد.
بخش عمده این آمار مربوط به خودروهای سواری است که سهم ۸۴ درصدی در طرح داشتهاند و نشان میدهد برنامه نوسازی بیشتر در حوزه وسایل شخصی متمرکز است تا خودروهای عمومی یا سنگین.
کدام ماهها بیشترین و کمترین میزان اسقاط را داشتهاند؟
در جدول زیر توزیع ماهانه آمار اسقاط خودروهای فرسوده در سال جاری نمایش داده شده است:
| ماه | تعداد خودروهای اسقاطشده | رتبه در سال ۱۴۰۴ |
| اردیبهشت | ۲۷,۰۹۲ | بیشترین |
| خرداد | حدود ۲۲,۰۰۰ | دوم |
| شهریور | حدود ۱۹,۰۰۰ | سوم |
| تیر | کمتر از ۱۰,۰۰۰ | کمترین |
| آبان (تا ۱۰ آبان) | ۵,۴۵۸ | ناقص – در جریان |
این دادهها نشان میدهد روند اسقاط در نیمه نخست سال پرشتابتر بوده، اما در تابستان و پاییز با کاهش قابل توجه روبهرو شده است.
سهم هر نوع وسیله نقلیه در طرح اسقاط چقدر است؟
از مجموع خودروهای اسقاطشده، سواریها با ۱۰۸ هزار و ۸۵۶ دستگاه بیشترین سهم را دارند. پس از آن وانتها با ۸ هزار و ۶۶۳ دستگاه در رتبه دوم قرار گرفتهاند. در مقابل، کامیونها، اتوبوسها و مینیبوسها سهم ناچیزی در طرح دارند و همچنان بخش بزرگی از ناوگان حملونقل عمومی فرسوده باقی مانده است.
این آمار نشان میدهد تمرکز طرح اسقاط بیش از حد بر خودروهای سبک بوده و نوسازی ناوگان سنگین با چالش جدی بودجه و جایگزینی روبهرو است.
بازیافت فلزات از خودروهای اسقاطی چه اهمیتی دارد؟
طبق اظهارات فرشاد مقیمی، رئیس هیئت عامل ایدرو، در سال گذشته ۳۵۰ هزار خودرو اسقاط شده که از هر خودرو بهطور میانگین ۵۰۰ کیلوگرم ورق فلزی و ۳۵ کیلوگرم مس بازیافت شده است. این یعنی تنها در سال گذشته بیش از ۱۷۵ هزار تُن ورق فلزی و ۱۲ هزار تُن مس وارد چرخه بازیافت کشور شده است.
این فرآیند بخشی از اقتصاد چرخشی در صنعت خودرو محسوب میشود؛ اقتصادی که بر استفاده مجدد از منابع و کاهش استخراج مواد خام تأکید دارد. بازیافت خودروهای فرسوده نهتنها ارزش اقتصادی ایجاد میکند بلکه به کاهش آلودگی و مصرف انرژی در صنایع فولاد و فلزات نیز کمک میکند.
چند خودروی فرسوده هنوز در جادههای ایران تردد میکنند؟
طبق گزارشهای رسمی، در حال حاضر بیش از ۴۱ میلیون خودرو و وسیله نقلیه موتوری در کشور در حال تردد هستند که از این میان بیش از ۲۲ میلیون دستگاه فرسودهاند. این یعنی حدود ۵۳ درصد از کل ناوگان کشور نیازمند نوسازی فوری است.
جزئیات تفکیکشده وسایل نقلیه فرسوده به شرح زیر است:
| نوع وسیله نقلیه | تعداد فرسوده (دستگاه) |
| خودروهای سواری | ۷,۵۵۲,۷۳۰ |
| موتورسیکلت | ۱۱,۳۹۵,۲۳۸ |
| وانت | ۲,۰۶۸,۵۷۱ |
| تاکسی | ۳۸۵,۰۶۵ |
| اتوبوس | ۵۹,۷۶۲ |
| مینیبوس | ۹۷,۴۵۷ |
| کامیون | ۲۱۴,۴۲۱ |
| کشنده و تریلر | ۵۳,۷۳۲ |
| سایر وسایل نقلیه | ۸۳,۸۶۸ |
این آمار نشان میدهد در حالیکه روند اسقاط فعال است، حجم بالای ناوگان فرسوده فاصله قابل توجهی با اهداف نوسازی ملی دارد.
چرا روند نوسازی ناوگان هنوز کند است؟
کارشناسان علت کندی نوسازی را در چند عامل میدانند:
- عدم تناسب ظرفیت تولید با نرخ فرسودگی خودروها
- نبود مشوقهای مالی کافی برای دارندگان خودروهای فرسوده
- تأخیر در تدوین طرحهای هماهنگ بین وزارت صمت، ایدرو و سازمان محیط زیست
- تمرکز طرحهای اسقاط بر خودروهای سبک و شخصی بهجای ناوگان حملونقل عمومی
در مجموع، با وجود رشد قابلتوجه اسقاط در سال ۱۴۰۴، هنوز راه طولانی تا نوسازی کامل ناوگان کشور باقی است.
جمعبندی
روند اسقاط خودروهای فرسوده در سال جاری هرچند نسبت به گذشته بهبود یافته، اما سهم واقعی از نوسازی ملی همچنان محدود است. تداوم این وضعیت میتواند پیامدهایی چون افزایش مصرف سوخت، آلودگی هوا، و استهلاک جادهها را در پی داشته باشد.
برای تحقق هدف نوسازی ناوگان، لازم است سیاستهای اسقاط خودرو بهصورت هوشمندتر طراحی شود؛ بهویژه در بخش خودروهای سنگین و حملونقل عمومی که بیشترین اثر را بر مصرف انرژی و سلامت محیط زیست دارند.
